Çanta, dış etkenlerden korumak ve kolay taşımak için küçük malzemeleri içinde koyduğumuz bir eşyadır. Dağcılık faaliyetinde araç ile gidilen yerler dışında eller eşya veya malzeme taşımak için kullanılmaz. Bu neden ile malzemenin tamamı özel vasıflara sahip sırt çantasında taşınır. Hikking faaliyetlerinde sıradan bir sırt veya bel çantası kullanılabilirken, hakking haricindeki dağcılık faaliyetlerinde mutlaka koşumlu bir sırt çantasına ihtiyaç vardır. Bir de transitlerde gerek sırt çantamızı gerekse diğer önemli malzemelerimizi korumak ve taşımak için kollukları olan su geçirmez kumaştan yapılmış çuval biçiminde transit çantalar kullanılabilir.
Bir sırt çantası genel olarak iki bölümdür. Bagaj ve koşum bölümleri.
BAGAJ
· Alt bagaj
Kamp amaçlı bir sırt çantasının bagaj bölümü 2 kısımdan oluşur. Alt bagaj genelde uyku tulumu için yapılmış bölümdür. Ön taraftan açılarak tulumun alınabilmesine müsaade eden bir fermuarı vardır. İç taraftan üst bagaj ile arasında yine fermuarlı veya büzgü ipli bir ara perdesi vardır. Gerektiğinde tam açılarak çantanın boylu boyuna kullanılabilmesini sağlar. Bu bölüm aynı zamanda uyku tulumu için sıkıştırma torbası gibi de kullanılabilir.
· Üst bagaj
Uyku tulumu dışında kalan diğer malzemeyi koyabileceğimiz bagajın üst bölümdür.
· Boyunluk
Üst bagajı kapatmak için onun üst kenarına dikilen ve diğer kenarına da kapatma için büzgü ipi konmuş, su geçirmez kumaştan yapılan kısımdır. Boynun uzunluğu çantaya 10-15lt ek hacim sağlar. Üst bagaj gerektiğinde taşacak şekilde doldurulur. Boyunluk taşan kısmı sarar. Ancak üstünü örtemez. Üstü de çantanın şapkası ile kapatılır.
· Şapka
Büzdürülerek kapatılmış üst bagaja su girmesini engellemek amacı ile yapılmış, üst bagajın üzerine geçirilen kısımdır.
· Kapatma perlonu
Boyunluğun uzamasına göre yukarıdan veya aşağıdan üst bagaja bağlanacak olan şapkayı çantaya bağlamakta kullanılan perlonlardır.
· Ek bagajlar
Ek bagaj, kolaylıkla ulaşılması istenen bazı malzemenin veya diğer malzeme ile birlikte konması istenmeyen malzemenin konulabilmesi için çantanın ana hacmini kullanmadan artı hacim kazandırarak çantanın önüne veya yanlarına eklenen küçük bölümlerdir. Kapakları fermuarlıdır. Burada önemli olan yan bagajların baton ile yürüyüşlerde kol hareketlerine engel olmamasıdır.
· Cepler
Cep, kolaylıkla ulaşılması istenen malzemenin konabilmesi için çantanın şapkasına, tabanına veya yanlarına ek hacim kazandırmadan yapılan kısımlardır. Girişleri fermuarlı olup astarları da su geçirmez özelliktedir.
· Yağmurluk
Çantalar ne kadar su geçirmez kumaştan yapılırsa yapılsın su geçirme riskleri “0” değildir. Bu neden ile çantalara özellikle sağanak yağmurlardan korunması için yağmurluk yapılır. Bu yağmurluk genelde çantanın teferruatı olarak çantanın taban cebine konur.
· Sıkıştırma perlonları
İç hacmi tamamen doldurulamayan çantalarda eşya aşağıya kayarak yük dengesini bozar. Ayrıca çok sıkı doldurulan çantada oluşan iç basınç çantanın en zayıf unsuru olan fermuar ve dikişlerde hasara sebep olabilir. Bu sakıncalar çanta üzerine konan sıkıştırma perlonları ile giderilir. Hatta patlayan dikiş ve fermuarların eksikliği geçicide olsa sıkıştırma perlonları ile giderilir. Sıkıştırma perlonları ayrıca çanta üzerine yerleştirilen bazı malzemenin bağlanmasında da kullanılır. Sıkıştırma perlonlarının bu yararlarının yanı sıra ek ağırlık gibi bir dezavantajları da bulunur. Bazı markalar daha sağlam kumaş ve dikiş kullanıp sıkıştırma perlonlarının sayısını azaltmaktadır. Sıkıştırma perlonları tokalar ile bağlanır. Bu tokaların kırılması oldukça büyük sıkıntı yaratır bu neden ile tokaların kırılmaması için dikkat sarf edilmelidir. Kırılırsa geçici olarak bağlayabilmek için tedbirli olunmasında yarar vardır.
· Fermuarlar
Çanta üzerinde alt ve ek bölümler ile ceplerinin açılıp kapatılmasında kullanılmak üzere fermuarlar konur. Ayrıca bazı çantalarda üst bagajın alt tarafındaki malzemeye çantayı boşaltmadan ulaşabilmek için bir de yandan boylu boyunca fermuarlı bir giriş yapılır. Tüm bu fermuarlar yararlarının yanı sıra çantanın su sızdırmazlık vasfını, sağlamlık vasıflarını azaltıcı unsurlardır. Su sızdırmazlık vasfının bir derece korunabilmesi için fermuarların önlerine siperlikler konur.
· Kazmalık
Kış etkinliklerinde kazma gerekir. Kazma için çantanın alt ön tarafında perlon bir halka bulunur. Kazma sapından buraya geçirilir. Sonra sapından döndürülerek sap yukarı alınır ve çanta üzerindeki bağlama unsuru ile bağlanır. Bu sıkmalı veya cırt cırt bantlı bir perlon veya lastik büzdürme ipi olabilir.
· Suluk cebi
Yürüyüş sırasında sık sık su ihtiyacının karşılanması gerekir. Bu gereksinim için çantanın indirilerek cebinden suyun çıkartılıp içilmesi ve tekrar su şişesinin yerine konarak çantanın sırta alınması, bunlar zaman ve güç kaybından başka bir şey değildir. Üstelik sıfırın altındaki sıcaklıklarda çantanın dışındaki su donacağından suyu çantanın içine koyma zorunluluğu olacaktır. Bu harcanacak zaman ve eforu çok daha fazla artıracaktır. Bu neden ile çantaların içine sırta gelecek tarafa suluk cebi yapılır. Buraya dolu suluk konur ve hortumu çantanın bunun için yapılmış yerinden çıkartılarak omuz üzerinden sarkıtılır. Susandığı zaman buradan su içilir. Bunun için çantanın indirilmesine, bir yığın zaman ve efor kaybına gerek olmaz.
Sırt Çantasının Yerleştirilmesi
Etkinliği için ihtiyaç olacak malzeme tespit ve temin edilir. Ancak bu malzemeyi içinde taşınacak olan çanta uygun yerleştirilemezse;
· Yük dağılımı bozuk olur.
Bu neden ile dağcının bedenine zarar verir ve çabuk yorulmasına sebep olur.
· Gerekli olan bazı malzemeler çantaya sığmaz.
Bu neden ile ya alınamaz yada zarar görecek veya dağcıya sorun yaratacak şekilde dışarıda taşınır.
Bu sorunların yaşanmaması için sırt çantası uygun yerleştirilmelidir. Uygun yerleştirme için önce bir malzeme ayrımı yapılır.
· Alınacak malzemenin seçimi yapılır
o Ortak kullanım malzemeleri pay edilir
§ Çadırın paylaşılacağı kişi ile ortak kullanılacak malzeme paylaşılır paya düşen mutlaka alınır
§ Ekiple ortak kullanılacak malzeme paylaşılır, paya düşen mutlaka paylaşılır
o Tamamen kişiye özgü malzemenin zorunluluk sıralaması yapılır,
§ Mutlaka alınması gerekenler. (dağlarda normal mevsim şartlarının dışında şartlara da rastlanabileceği unutulmamalıdır)
§ İhtiyacı veya alternatifi olabilecek malzeme (yer kalırsa alınacak)
· Yürüyüşte kişinin üzerinde olacak malzeme belirlenir ve ayrılır
o Yürüyüş giysisi (iç, orta, dış katman)
o Yürüyüş çorabı ve botu
o Başlık (kask, kasket-bere-bandana-balaklava)
o Gözlük
o Fular
o Eldiven
o Baton
· Teknik tırmanış için ihtiyaç olan malzeme belirlenir ve ayrılır
o Teknik tırmanış çantası
o Karabina, atc, çekiç, sikke, stoper vs.
o İp
o Emniyet kemeri
o Krampon
· Kamp çantasına konacak malzeme tasnif edilir
o Yürüyüş sırasında ihtiyaç olacak/olabilecek malzeme
§ İlk yardım malzemesi
§ Yedek iç katman
§ Panço
§ Fotoğraf makinesi (yedek batarya)
§ Kafa feneri (Yedek batarya)
§ İletişim aracı (Düdük, telsiz, cep telefonu, yedek batarya)
§ Navigasyon malzemesi (GPS, Pusula, harita, cetvel, kalem, silgi, yedek batarya)
§ Battal boy çöp torbası (sağanak yağış olursa mat gibi korumasız olarak çanta dışında olan malzeme için)
§ Cüzdan (kimlik, nakit, kredi kartı, ehliyet)
o Kamp alanına kadar gerekmeyecek malzeme ayrılır
§ Yedek giysi
· İçlik (alt-üst)
· Yağmur pantolonu
· Çorap
· İç çamaşır
· Polar
§ Çadır
§ Dağ botu (veya yedek bot)
§ Mutfak malzemesi ve kumanya
o Yeri net belirli olan malzeme ayrılır
§ Suluk
§ Uyku tulumu
§ Mat
§ Kazma
§ Hedik
§ Tur kayağı
§ Kar küreği
o Büyüklük tasnifi yapılır
§ İri parçalar
§ Küçük, dolgu olabilecek parçalar
· Çanta yerleştirilmesi sırasında uyulacak temel kurallar
o Çantanın içine konmayacak veya korumalı konacak malzeme
§ Akar, kokar maddeler
· Sıvı yağ, benzin gibi maddeler çantanın içine değil, kırılmaz şişeler içinde (metal) yan gözlere konur.
· Suluk yürüyüş öncesi doldurularak çanta sırta alınır. (transitlerde suluk boş bulunur)
§ Keskin kenarlı malzeme kumaşa (bir giysi olabilir) sarılarak konur
o Ağır ve hafif malzeme çantada ayrı ayrı konur
§ Çantanın üst kısmına orta ağırlar
§ Çantanın ortasında sırtlık tarafına ağırlar
§ Çantanın altına ve ortasının dış tarafına hafifler
· Çanta alt bagaj ile yerleştirilmeye başlanır
o Uyku tulumu konur
o Varsa aralara dolgu malzemesi konur
· Üst bagaja geçilir
o Çanta sırtlık aşağıda olacak şekilde yere yatırılır,
o Ağır dağ botları içlerinde dolgu malzemesi olan yedek çoraplar ile birlikte en dibe konur
o Üzerine ağır olan çadır diklemesine konur
o Onun yanına mutfak malzemesi ve konserveler konur
o Çadır ve konservelerin arasına suluk konur
o Bu malzemenin üzerine dolgu malzemesi dışında üst bagaja konacaklar konur
o Boşluk kaldıysa alt kısımlara ağır, üst kısımlara hafif olmak üzere dolgu malzemesi konur.
o Sıvılaştırılmış yedek ve asıl gaz tüpleri giysiye sarılarak araya yerleştirilir.
· Yürüyüş sırasında lazım olacak veya olabilecek malzeme yerleştirilir
o Ufak tefek malzeme şapka gözüne
o Diğer malzeme yan ve ön gözlere
o Akar kokar malzeme (Özel tüpünde ocak benzini) sarılarak yan gözlere
· Çantanın dışına yeri belli olan malzeme yerleştirilir
o Mat alt bagaj sıkıştırma perlonlarının arasına
o Kazma perlon halkadan geçirilerek sapı yukarı çevrilir ve bağlama perlonları ile çantaya bağlanır
o Tur kayağının arka kısımları çantanın dış yanlarında bulunan sıkı ceplere sokulur ve çantanın sıkıştırma perlonları arasına sılıştırılır
· Teknik malzeme küçük sırt çantasına konur ve bu küçük çantada büyük sırt çantasın ön yüzden kendi perlonları ile bağlanır.
· Çanta tam yüklendikten sonra dik olarak yere konduğunda devrilmemesi gerekir. Devrilirse ağırlık ayarlaması yapılır.
Özellikle kışın bir alpinizm faaliyeti için kamp öncesi hazırlanan bir sırt çantasının ağırlığı yüklendikten sonra ağırlığı 30 kiloya kadar çıkabilir. Bu ağırlığın düzgün vaziyette sırta alınması, kuşam ayarlarının yapılması ve taşınması, sakatlığın engellenmesi, gücün tasarruflu harcanması açısından çok önemlidir.
KOŞUM BÖLÜMÜ
Sırtta taşınan yükün ağırlığı yorulmadan uzun süre taşınabilmesi için omuzlarda değil daha güçlü kas gruplarının bulunduğu leğen kemiğinin üzerinde olması gerekir. Bu şekilde çok hassas olan omurga da korunmuş olur. Ayrıca taşıma sırasında gerekli dengenin sağlanması ve yorgunluğa sebep olmaması için de yükün ağırlık merkezi yokuş yukarı çıkarken yukarıya çekilmesi, aşağı inerken aşağıya indirilmesi gerekir. İşte bir çantanın yükü bu şekilde vücuda dengeli olarak dağıtabilmesi için özel bir koşum sistemine sahip olması gerekir. Sırtta taşınacak sıradan bir torba veya çanta bize bu yararı sağlamaz. Faaliyet süresini ve zemini göz önüne aldığımızda Hikking dışında dağcılıkta kullanılacak bir çanta mutlaka özel bir koşum sistemine sahip olmalıdır.
Koşum bölümünün ana unsuru olan sırtlık, çantanın bagaj ile sırt arasında kalan, ağırlığın vücuda düzgün dağılımını sağlayan unsurudur. Sırtın şekline göre biçimlenmiş tabaka veya çubuklardan oluşan sert bir iskelet üzerine inşa edilirler. Tabaka biçiminde olanlar daha dengeli fakat biraz daha ağır, hacmi dar ve pahalıdır.
Terin atılmasını sağlamak üzere küçük çantalarda sırt ile sırtlık arasında bir boşluk vardır. Büyük çantalarda ise araya hava geçirgen bir yastık konmuştur.
Koşum takımında yükü bedene ileten iki kolon vardır;
· Bel kolonu
Leğen kemiği üzerine oturur ve tüm ağırlığı taşır.
· Omuz kolonu
Çantanın arkaya doğru ve aşağı kaymasını engeller.
Çantanın Sırta Alınması
Koşum ayarı yapılmamış bir sırt çantasının tüm koşum perlonları boşaltılmış vaziyette sırta alınır. Ağır çanta doğrudan yerden alınarak sırta konmaz. Ya bir kaya veya sandalye üzerinden yada diz üzerinden sırta alınır.
· Bir dizi üzerine yere çömelmiş olan dağcı çantasını dik dizi üzerine koyar.
· Vücudunu yerden kalkmadan belden döndürerek bir kolunu omuz kolonundan geçirir.
· Diğer kolunu mümkün olduğunca diğer omuz kolonuna geçirir,
· Öne eğilerek, vücut belden bükülü, yük sırtta olacak şekilde yerden doğrulurken diğer kolda tamamen omuz kolonuna geçirilir.
Sırtlık ayarı
Bir dağcı sırtındaki çantası ile bir bütün olabilmelidir. Bu iyi bir çanta ayarı ile olur. Koşum sistemi üzerinde 7 ayar durumu vardır. Sırtlık ayarı sabit ayardır. Dağcı kendi sırtına göre çantasının sırtlık ayarını bir kere yapar sonra başkası onun bu ayarını bozuncaya veya çanta atılıncaya kadar bu ayar öylece kalır.
Sırt mesafesi köprücük kemiği ile kuyruk sokumu arasındaki mesafedir. Çantanın alt ucu ile omuz kolonlarının sırtlığa bağlandığı yerin üst ucu arasındaki mesafe bu sırt uzunluğu kadar olmalıdır. Bazı çantalar farklı sırt uzunluklarına göre S-M-L-XL gibi markalanarak üretilirler. Bu şekilde markalanmış çantalarda; boyundaki 7.omur (omuz hizası) ile 17.omur (kalça kemiği hizası) ölçülür, bu mesafe 38cm den az ise “S”, 38-43 cm ise “M”, 43 ve üzeri ise “L” markası sırt ayarı için uygun olur.
Bazı çantaların sırt ayarı yokur. Çanta doğrudan beden numarasına göre satılır. Bazılarındaysa bu mesafe ayarlanabilir şekilde üretilir, sırtına göre alan ayarlar. Genelde tırmanış çantaları sabit mesafeli, kamp çantaları ise ayarlanabilir şekilde yapılır. Sabit mesafeli bir çanta alınacaksa mutlaka denenerek alınması gerekir. Ayarlanabilir sırt mesafeli çantalar ise alındıktan sonra kullanıcının sırt uzunluğuna göre ayarlanarak kullanılır. Sabit sırt mesafeli çantalar ayarlanabilirlere göre daha hafif ve daha dengelidir.
Sırt mesafe ayarı omuz kolonlarının sırtlığa bağlandığı yerdedir. Üzerindeki markalamaya göre ayarlanabilirse de bu ayar kaba ayardır. Esaslı ayar için taşıyıcı kişinin kuyruk sokumu ile köprücük kemik üst uçlarını birleştiren hat arası ölçülür. Çanta omuz kolonlarının sırtlığa bağlandığı yerin üst ucu ile çantanın alt ucu arasındaki mesafe ölçülen sırt mesafesine eşit olacak şekilde ayar yapılır.
Koşum Ayarları
Sırtlık ayarı yapılmış, usulüne göre yüklenerek sırta alınmış çantanın, vücut belden öne bükülü haldeyken diğer koşum ayarları yapılır.
· Çanta bel ayarı
Yüklenen çanta usulüne göre sırta alınır. Öne eğilerek ağırlık omuzdan alınır. Bel kolonu leğen kemiğini saracak şekilde sarılır. Bel kolonu, üst kenarı leğen kemiğine biraz taşacak şekilde sardırılarak bağlanır ve perlonun boşu alınır. Bel kolon perlonu göbek deliğinin biraz altında olmalıdır.
· Omuz kolonu alt ayarı
Doğrulmadan omuz alt kolonları, kolon omuza oturacak şekilde boşu alınır.
· Omuz kolonu üst ayarı
Küçük çantalarda olmayan bu ayarda yine doğrulmadan omuz üst kolonları, sırtlık omuzdan sırta yapışacak şekilde boşu alınır.
· Bel kolonu yan ayarı
Doğrulduktan sonra da bel kolonunun yan perlonlarının boşu alınarak sırtlık kalçadan sırta yapışacak şekilde boşu alınır.
· Göğüs perlonu yükseklik ayarı
Göğüs perlonu erkekler için meme uçlarının hizasında, kadınlar için memenin altında olacak şekilde bağlantı noktalarından aşağı-yukarı kaydırılarak ayarlanır.
· Göğüs perlon gergi ayarı
Göğüs perlonu omuz kolonlarının açılmasını engelleyen perlonlardır. Çok sıkı olmaması gerekir. Bu neden ile genelde esnek yapılır. Ayar için sadece boşu alınır.
Koşum ayarları yapıldıktan sonra dağcı doğrulur. Eğer yük sırttayken doğrulunca denge sağlanılmasında zorlanılıyorsa koşum ayarlarını bir kere daha kontrol etmeli, ağırlığın omuzlardan leğen kemiği üzerine aktarıldığına emin olmalıdır. Ağırlık nedeni ile dağcının biraz öne eğik olması doğaldır.
Kasklı başın yukarı kaldırılamaması, kolların rahat hareket ettirilememesi, ağırlık dengesinin zor sağlanması gibi nedenler ile teknik tırmanış kamp çantası ile değil ancak küçük çantalar ile yapılabilir.
ÇANTANIN BAKIMI
Çantalarımızda diğer malzemelerimiz gibi bakımı hak eder. Gerek iyi kullanım gerekse kullanım sonrası iyi bakımı yapılmalıdır.
· Transit durumlarında transit çanta içinde araç bagajlarına verilir. Yoksa;
o Sarkan perlon bırakılmaz,
o Kolonlar bağlanıp boşları alınır,
o Battal boy bir naylon torbaya konarak bagaja verilir.
· Yürüyüş esnasında yağmur varsa
o Yağmurluğu takılır.
o Yere konacaksa kuru ve temiz yerlere konur,
o Açıkta bekleyecekse, alttan ıslanmayacak bir yere konur üzerine battal boy bir torba geçirilir.
· Çadır bagajında,
o Sarkan perlonlar bırakılmaz,
o Kolonlar bağlanıp boşları alınır,
o Battal boy bir naylon torbası içine sokularak yere yatırılır.
· Kamp dönüşü
o Çanta ve perlonları tamamen boşaltılır,
o Deterjansız su ile ıslanmış bezle temizlenir,
o Açık havada gölge bir yerde kurutulur,
o Dikişleri, perlonları, kolonları, fermuarları, kumaşı kontrol edilir, hasar varsa onarılır,
o Sarkan perlonlar bırakılmaz,
o Kolonlar bağlanıp boşları alınır,
o Bir sonraki etkinliğe kadar muhafaza dolabına konur.
o Dolaba konmuyor evde açıkta muhafaza edilecekse, battal boy bir naylon torbaya konarak muhafaza edilir.
ÇANTA SEÇİMİ
Dağcılık etkinliklerinde hikking haricinde çanta seçerken aşağıdaki hususlara dikkat edilir;
· Etkinliğin cinsine göre çanta tipi belirlenir
o Hikking için sırtta veya belde taşınabilecek herhangi bir çanta
o Diğer dağcılık etkinlikleri için koşumlu sırt çantası
o Transit geçişler için transit çantası
· Etkinliğin cinsine göre hacim tespiti
Sırt çantasının seçiminde dağcı yapacağı etkinlik için gerekecek malzemesinin tutacağı hacmi belirlemeli ve buna uygun büyüklük belirlemelidir.
o Günlük yürüyüş veya teknik tırmanış faaliyetleri için 45 lt altı. Genelde 20-35 lt’lik çantalar yeterli olur.
o Kamplı faaliyetler için 45 lt üstü
Fazlalık hacım çanta perlonları ile sıkılarak küçültülebilir olsa da bu başka bir başka açıdan fazla ağırlık taşımak anlamına geleceğinden etkinliğe göre çanta seçmelidir. Yaz veya kış malzemeleri farklıdır. Genelde aşağıdaki hacimler uygun olur.
§ Yaz için 50-60 lt’lik,
§ Kış için 75-80 lt’lik
· Sağlam ve su geçirmezlik özelliğine göre çanta seçimi
o Kumaş, özellikle taban, yüksek su geçirmez ve yırtılmaz vasıflarda olmalıdır, (Condura tavsiye edilen)
o Dikiş biçimi ve iplik cinsi sağlam olmalıdır,
o Fermuar sayısı az, mevcut olanlarda yağmura karşı yağmurluk dışında korunaklı olmalıdır.
· Çanta hafif olmalıdır
Çantanın genel hafifliğinin yanı sıra kumaş ve perlonlara da bakmak gerekir.
o Kumaş sağlamlık ve su geçirmezlik vasıflarının yanı sıra ince olmalı,
o Aşırı perlon ve bağcıklar ile donatılmış olmamalı,
· Fonksiyonel olmalıdır.
Çantanın dizaynı tüm ihtiyaçlara cevap verir, kullanım kolaylığı sağlarken ağırlık, su geçirmezlik, sağlamlık, denge gibi önemli vasıflarından kaybettirmemesidir.
· Sabit sırtlık olmalıdır. (mutlaka denenmeli)
Beğenilen, özellikle sabit sırtlıklı çantalar 10-15 kg yük ile doldurulur, dağcının üzerinde bir mont varken sırta alınır, ayarlar yapılır ve rahatlığına göre satın alınır.
Coşkun YALÇINALP
"Yazı, kazanılan yeni bilgi, tecrübe ve yapılan yorumlar ile tekrar tekrar güncellenmektedir. Bu neden ile kopyalayıp almak yerine ihtiyacınız olduğunda tekrar açıp okumanızda yarar bulunmaktadır. Bu yazı her zaman burada olacaktır."
elinize sağlık
YanıtlaSilMerhaba 80 lt lik bir çanta lv alphine uzun yürüyüşler için nasıldır sizce? Yüklü olması sartiyla
YanıtlaSil